Lees Voor

Verslag Pilot Inclusieve buurt Wyck

 

In dit verslag beschrijft Maastricht voor Iedereen op welke wijze zij inhoud heeft gegeven aan de pilot ‘de Inclusieve wijk Wyck’. We beschrijven als eerste de uitgangspunten, de invulling en de resultaten die we verwachten te bereiken. Vervolgens beschrijven we de activiteiten die we hebben ondernomen en de resultaten die we hebben bereikt. Tenslotte beschrijven we de kosten die we hiervoor hebben gemaakt.

De aanleiding

De gemeente Maastricht investeert in een inclusieve buurt. Dat is een buurt waarin mensen met een beperking zoveel mogelijk kunnen deelnemen aan activiteiten in de buurt. Het huidige aanbod aan buurtvoorzieningen moet daarom toegankelijker worden. En het is van belang dat de kennis over en bewustzijn van inclusiviteit groeit en buurtbewoners zelf gaan werken aan een inclusieve buurt. Wyck is één van de twee buurten waar de gemeente investeert in het realiseren van deze inclusieve buurt.

De opdracht

Maastricht voor Iedereen neemt het voortouw om de pilot in Wyck in te vullen. Het vormgeven van een inclusieve wijk moet vooral gebeuren op initiatief van onderaf. Het is daarom dat we gaan werken aan een strategie om van onderop de informele zorg in de wijk voor mensen met een beperking te versterken. We gaan inventariseren waar de wensen en behoeften liggen van de inwoners van Wyck met een beperking. Denk aan zaken als vrijetijdsbesteding, boodschappen doen, samen activiteiten ondernemen, etc. We gaan eveneens kijken naar de toegankelijkheid van de wijk, waar liggen knelpunten waardoor inwoners van de wijk belemmerd worden om overal waar ze willen, te komen. We gaan vooral ook in beeld brengen wat er allemaal al gebeurt en zorgen dat de inwoners van Wyck daarvan weet hebben, zodat ze deel kunnen nemen als ze dat willen. Ook zullen we toewerken naar een vergroting van de kennis over wat het betekent om een beperking te hebben en hoe hiermee om te gaan. En we gaan de inwoners bij elkaar brengen.

Het doel

Het hoofddoel van de pilot is het vergroten van de toegankelijkheid en het meedoen van inwoners met een beperking van de wijk Wyck.

Voor wie doen we het

We doen het voor de inwoners van Wyck met een beperking. Denk aan de inwoners die niet of niet goed kunnen lopen en bewoners die niet of niet goed kunnen horen of zien. Denk aan de inwoners van Wyck die moeite hebben met lezen en de dingen begrijpen of die moeite hebben in de sociale omgang met anderen. En denk aan alle andere inwoners die om welke reden dan ook beperkt zijn in wat ze kunnen en durven en daardoor hinder ondervinden in ‘het meedoen in de wijk’. We doen het zeker ook voor de valide wijkbewoners, we willen het potentieel aan vermogen om te helpen, solidair te zijn en samen op te trekken met mensen met een beperking, aanboren, versterken en uitbouwen.

Met wie gaan we het doen

We gaan het vooral samen doen. Samen met het bestaande buurtnetwerk, zorginstellingen, vrijwilligersorganisaties en betrokken burgers gaan we aan de slag. Concreet vormen we vooralsnog een werkgroep bestaande uit Coöperatie the Masters Services & Care, Buurtnetwerk Ceramique, buurtnetwerk Maartenspoort,  Trajekt, Humanitas,  Sociaal team Centrum, Levanto,  Serve the City,  Match Maastricht, Martinushuis Turennestraat en vijf buurtbewoners. We gaan deze verder uitbreiden, zodat alle partijen die een rol kunnen spelen, actief betrokken worden.

Wat gaan we concreet doen

In grote lijnen onderscheiden we zes  programma lijnen.

1          Bevorderen en versterken van Inclusie en Participatie

We, de samenwerkende partijen, willen door het opdoen van ervaringen in kaart brengen waar de grootste zorgen zitten en waar de wensen en behoeften liggen van de buurtbewoners. Op buurtniveau. Een inclusieve wijk kun je alleen maar ontwikkelen met buurtbewoners. We gaan ervan uit  dat de koppeling van mensen met een beperking, waaronder ook mensen die lijden aan eenzaamheid, aan medeburgers in de wijk een proces is dat tijd nodig heeft en vaak loopt via mond tot mond contacten en deelname aan specifieke activiteiten. Het moet groeien.

We gaan daarom in kaart brengen wat er al gebeurt in de wijk om daarop te kunnen inspelen en daarmee elkaar te versterken. Het gaat vooral om het in kaart brengen  van bestaande activiteiten in de wijk. Hiervoor voeren we gesprekken met wijkbewoners en met de partijen die in de wijk actief zijn. Op basis van de gesprekken die nog volgen en de inbreng van de deelnemers maken we keuze welke zaken aangepakt en uitgevoerd gaan worden. En we willen de samenwerking realiseren tussen de formele en informele zorg. We gaan op zoek naar relevante hulpbronnen, stakeholders en samenwerkingspartners.

2          Communicatie : hoe communiceren we wat we doen en waarom

In de uitvoering van activiteiten zullen we leren hoe we het beste kunnen communiceren in de wijk en welke activiteiten aanslaan en leiden tot bewustwording en verandering van gedrag. Vervolgens gaan we communiceren en zorgen dat de buurtbewoners bekend worden met de activiteiten en mogelijkheden die er zijn in de wijk. We gaan mensen samenbrengen en samen oplossingen bedenken om elkaar niet uit te sluiten maar in te sluiten. We willen de pilot breed ontwikkelen en daarbij gaat het om zichtbare en niet zichtbare beperkingen en ook eenzame ouderen.

3          Door activiteiten Bevorderen Ontmoeting en contact

We, de samenwerkende partijen hebben afgesproken om heel gericht 30 buurtbewoners te gaan uitnodigen om gezamenlijk een lunch te nuttigen onder de titel “Ik nodig je uit”. We willen rekening houden met de ervaringen elders, dat het vooral gaat om individueel maatwerk. We doen dat om de interactie tussen de buurtbewoners te bevorderen, met name ook de interactie tussen die  buurtbewoners die behoefte hebben aan contact en dat nu niet of vrijwel niet hebben.

4          Aandacht voor het verbeteren van de toegankelijkheid in de wijk

We gaan, samen met Samen Onbeperkt en anderen in de wijk, de obstakelplekken in de wijk in beeld brengen. We willen ook het gesprek aangaan met de kwetsbare ouderen en de buurtbewoners met een beperking wat hen belemmert om te participeren. Dan gaan we samen oplossingen aandragen. Zodat we de toegankelijkheid in de buurt verbeteren en de maatschappelijke participatie van mensen met een beperking waaronder ook kwetsbare ouderen verbeteren.

5          Verbinden

Bestaande organisaties organiseren al vaak activiteiten voor en met de buurt. We willen gedurende deze pilot bekijken of we activiteiten aan elkaar kunnen verbinden. Zo is bijvoorbeeld Humanitas gestart met een maatjesproject rondom eenzaamheid. In het kader van hun project zoeken ze ook naar wijk-coördinatoren. Onze pilot wil zich graag verbinden met dit initiatief binnen Wyck en kijken hoe zich dit ontwikkelt, om er van te leren voor andere verbindingsactiviteiten.

 

 

 

6          Leerervaringen met de pilot

Het is een pilot, we willen vooral leren van alle ervaringen om te zorgen dat ‘dat wat succesvol heeft bijgedragen aan het dichterbij brengen van de inclusieve wijk’ ook in andere wijken kan plaatsvinden. Daarom evalueren we wat we doen. We leggen vast wat de beginsituatie is, wat we doen en wat we aan het eind hebben bereikt. We formuleren concrete doelen, deels aan het begin, deels tijdens e pilot omdat soms pas in een later stadium bekend is wat we precies gaan doen. Zodat we aan het einde van de pilot kunnen vaststellen wat er veranderd is bij winkels, horeca, andere organisaties in Wyck, en wat we hebben geleerd. Zo concreet en praktisch mogelijk, zodat anderen er mee aan de slag kunnen.

 

Wat hebben we gedaan en wat hebben we geleerd

Het project is officieel eind 2019 gestart. Voorafgaande aan de start, heeft een tweetal bijeenkomsten plaatsgevonden waaraan verschillende organisaties die actief zijn in Wyck hebben deelgenomen. Mede op basis van die bijeenkomsten is de pilot aangevraagd en, bij toekenning van de subsidiegelden, gestart.

Aan deze eerste twee bijeenkomsten namen de volgend partijen deel:

Coöperatie the Masters Service s& Care; Buurtnetwerk Ceramique; Buurtnetwerk Maartenspoort; Trajekt;

Humanitas; Sociaal team Centrum; Levanto; Serve the City; Match Maastricht; Martinushuis Ten vijf buurtbewoners.

Een eerste officiële projectbijeenkomst vindt plaats in januari 2020, waarbij naast MvI, diverse bewoners van met name het Bourgogneplein, twee studenten van de opleiding Ergotherapie van hogeschool Zuyd, en enkele vertegenwoordigende professionals van organisaties die betrokken zijn bij Wyck aanwezig zijn.

Waar in eerste instantie, naar aanleiding van twee eerdere bijeenkomsten, sprake was van een netwerk van organisaties die betrokken wilde zijn en worden, is er inmiddels een kleinere groep van betrokkenen. Trajekt komt weer aan tafel als er concrete activiteiten zijn, buurtnetwerk Ceramique vindt het project momenteel niet passen bij hun werkzaamheden en de coöperatie Services & Care is opgeheven sinds 1 januari 2020.

In deze eerste bijeenkomst worden de volgende behoeften, problemen of vragen aangekaart:

• Vervoersdienst opzetten
• Stalling scootmobielen en fietsen
• Kookgroep
• Samen lunchen
• Toegankelijkheid bekijken
• Invulling huiskamer
• Woonvorm voor ouderen

Naar aanleiding van deze inventarisatie worden de volgende concrete afspraken gemaakt, waarbij telkens enkele van de aanwezigen samen een projectgroepje vormen om de activiteit te organiseren:

• Er komt een kookgroep
• De vervoersdienst wordt opgepakt
• Samen lunchen, een sociale lunch wordt georganiseerd
• De huiskamerfunctie en ‘een goed gesprek’ wordt opgepakt
• De toegankelijkheid van de wijk wordt bekeken

Een volgend overleg wordt gepland voor begin maart.

En toen kwam Corona

Alle activiteiten zijn stopgezet, gedurende de gehele periode dat Corona ‘actief’ is geweest. Enkele activiteiten hebben desondanks plaatsgevonden. Er zijn twee sociale lunches georganiseerd. De eerste keer zijn er 35 bewoners uit de wijk aanwezig en de tweede keer 20 bewoners. Bij de uitnodiging is specifiek aandacht besteed aan het betrekken van mensen met een beperking uit de wijk. Dit met de slogan ‘ik nodig je uit!’.

MvI heeft aan de verschillende buurtplatforms gevraagd welke activiteiten samen opgepakt kunnen worden, waarbij de bewoners met een beperking sterk kunnen betrokken. En, als voor deze activiteiten extra financiering nodig zou zijn, vanwege het meer toegankelijk maken van de activiteit, kon hiervoor gebruik worden gemaakt van het budget Inclusieve Wijk, waarbij wel van tevoren hierover afspraken gemaakt dienden te worden.

• Het buurtplatform Ceramique gaf aan ‘dat ze het al doen’, dat wil zeggen dat ze al hun activiteiten al ‘inclusief’ organiseren. Op de vraag ‘of we van hun activiteiten mochten leren, zodat we deze ook aan andere buurtplatforms mochten doorgeven’, is nooit een antwoord gekomen, zelfs niet na herhaaldelijk vragen aan verschillende mensen binnen het platform en met verschillende vormen van benadering.
• Het buurtplatform Maartenspoort gaf al ‘al samen te eten’ bij de GGZ, die bij hen in de wijk gestationeerd is. Ook hebben ze het initiatief genomen tot het maken van een buurtbank-mozaïek, waaraan veel buurtbewoners hebben meegewerkt en welke ook is ervaren als een ‘samenbindende activiteit’. De grootste zorg van dit buurtplatform was een eigen huisvesting. Als deze eenmaal geregeld zou zijn, zouden ze allicht ook meer tijd kunnen besteden aan het betrekken van bewoners met een beperking uit de wijk.
• Het buurtplatform Bourgogneplein heeft tweemaal een sociale lunch georganiseerd, met ondersteuning van het budget van de inclusieve wijk, beide keren werd deze als succesvol ervaren.
• Het buurtplatform Wyck heeft op geen enkele benadering een signaal ‘van leven’ gegeven

Corona heeft de openbare activiteiten gedurende twee jaar beïnvloed. Om te kijken of we wellicht als MvI met een kleinere aanpak verder zouden kunnen, zijn individuele interviews gepland met de verschillende buurtnetwerken en buurtplatforms.

We hebben hen bevraagd naar hun activiteiten en dan per activiteit gevraagd naar hoe ze rekening houden met bewoners met een beperking, zie bijlage 1. Deze interviewronde leverde relatief weinig resultaten op. Belangrijkste reden hiervoor was dat deze vorm van concreetheid een stap te ver ging, ‘zo hadden ze er nog niet over nagedacht’. Het aanbieden om hierover mee te denken en hen te ondersteunen om open te staan voor deze bewoners en samen eens te kijken hoe deze bewoners te bereiken, bleek eveneens een stap te ver. Van belang is om te melden dat de wil er zeker, was, vanuit Maartenspoort en Bourgogneplein. Het probleem was ‘het kunnen’. De beschikbaarheid van de mensen om er mee aan de slag te gaan, bleek de belemmerende factor: er waren te weinig vrijwilligers die zo actief meewerkten.

Om nog een laatste poging te ondernemen om de mate van toegankelijkheid van de huidige activiteiten in Wyck te bekijken en te kijken hoe deze te optimaliseren, is een korte checklist ontwikkeld, die door bewoners van Wyck, die deelnemen aan de verschillende activiteiten, kunnen gebruiken. Zie hiervoor bijlage 2. Deze checklist wordt nu voorgelegd aan verschillende bewoners van Wyck, met de vraag of zij ‘ermee uit de voeten kunnen’. Als dat zo is, kan deze alsnog worden ingezet om actief te gebruiken.

Tenslotte

Alles bij elkaar, zijn we zeer enthousiast begonnen aan een traject dat, mede door Corona compleet anders is gelopen dan verwacht en gepland. Tegelijk kunnen we daar niet alles onder brengen. Het gebrek aan medewerking van de platforms van Ceramique en Wyck heeft ons verwonderd, wellicht dat anderen hen wel in beweging kunnen krijgen.

Wij hebben nog veel geld over, dat geld gaat nu terug naar de gemeente. We hopen van ganser harte dat onze ervaringen de gemeente niet remmen in hun enthousiasme om Maastricht meer inclusief te maken.

We verwachten dat een ‘wijkadviseur’, daadwerkelijk actief in de wijk, die vanuit een betaalde functie aan de slag gaat om de wijk meer inclusief te maken, veel meer kan bereiken. De doelen en activiteiten die we hebben beschreven in ons oorspronkelijke plan, blijven naar ons idee volledig overeind, alleen is het nodig dat hiervoor iemand structureel verantwoordelijk wordt gemaakt, én de back-up krijgt van de gemeente bij het onvoldoende meewerken van partijen die eveneens door de gemeente worden gefinancierd.

 

BIJLAGE 1

Vragen als leidraad:

• Wat doen jullie?
• Kort laten vertellen welke activiteiten ze doen.

Dan per activiteit de diepte in. Inleidende vragen: wat houdt de activiteit precies in, kort gezegd. Voor welke doelgroep? Op gang helpen welke doelgroep het is, zo concreet mogelijk. Frequentie en bereik in aantallen per keer.

De volgende vragen gaan over het stukje inclusief. Kunnen jullie hier iets over vertellen, hoe jullie dat aanpakken? Wat voor beperkingen ervaren deze mensen en hoe spelen jullie daarop in?

Checklist voor interviewer:

• De uitnodiging
• De locatie
• De weg ernaartoe
• De activiteit zelf
• De begeleiding van degenen die dat nodig hebben
• De uitgankelijkheid
• De weg terug naar huis

• De bezoeker kan niet of niet goed horen
• De bezoeker kan niet of niet goed zien
• De bezoeker is rolstoelgebruiker, of is slecht ter been
• De bezoeker kan niet of niet zo goed dingen begrijpen
• De bezoeker is drukker dan de mensen om hem heen
• De bezoeker heeft specifiek moeite met lezen of met rekenen
• De bezoeker is onhandig in de sociale omgang met anderen
• De bezoeker heeft een beperkte arm- en handfunctie

 

BIJLAGE 2         CHECKLIST TOEGANKELIJKHEID

Lijstje om te checken of de toegankelijkheid goed is geregeld	Ja of Nee	Horen	Zien	Handen	Lopen	Begrijpen
Als je aankomt
Is er een invalidenparkeerplaats vlak bij de ingang van waar je moet zijn?					ü
Als je moet aanbellen
Heeft de bel een verlichting?		ü
Als je naar binnen gaat en naar een ruimte toe gaat
Staan er borden die aangeven waar je naar toe moet?			ü
Zo ja, zijn die borden duidelijk genoeg om te weten waar je naar toe moet gaan?
Staan er verplaatsbare obstakels in de looproute, die de doorgang belemmeren?
Is er een geleiding over de grond, die je kunt voelen met schoenen aan?
Zijn er drempels, richels of randjes die hoger zijn dan de breedte van je duim?
Als je naar een andere verdieping moet
Is er een trap?
Zit er, voordat de trap begint, noppen zodat je weet dat de trap iets verderop begint?
Heeft iedere trede een herkenbare markering?
Is er een trapleuning?
Zijn alle treden even hoog en even diep?
Is er een lift?
Wordt er uitgesproken op welke verdieping je bent?
Is er een helling?
Kun je goed omhoog komen op die helling, als je een rollator hebt, of een rolstoel of gewoon slecht ter been?
Is er een traplift?
Kun je met een rollator, kleine rolstoel en grote rolstoel met die traplift?
Als je onderweg knoppen moet bedienen, bijvoorbeeld bij de deur of in de lift
Staat er duidelijk genoeg op die knoppen waar ze voor dienen?
Kun je die knoppen goed voelen?
Kun je voelen of horen dat je de knop hebt ingedrukt?
Kun je alle knoppen goed bedienen?

 

Lijstje om te checken of de toegankelijkheid goed is geregeld	Ja of Nee	Horen	Zien	Handen	Lopen	Begrijpen
Als je door een deur moet
Kun je met een rollator of rolstoel gemakkelijk door de deur?
Kun je de deur zelf gemakkelijk open maken?
Als iemand iets vertelt, aan jou of aan alle aanwezigen
Let degene die de informatie geeft, op het vermijden van lange zinnen, moeilijke woorden en beeldspraken?
Is er iemand van de organisatie die zorgt dat jij ook alles meekrijgt wat er wordt gezegd, als dat nodig is?
Is er iemand van de organisatie die zorgt dat jij ook alles meekrijgt wat er op papier staat, als dat nodig is?
Als er informatie op papier is, zijn de zinnen kort, de woorden gemakkelijk en worden beeldspraken vermeden?
Is er een ringleiding of een infrarood installatie aanwezig?
Als je even ondersteuning nodig hebt
Is er iemand van de organisatie die jou kan ondersteunen als dat nodig is?
Als je moet vluchten
Is het brandalarm van alle kanten te zien in de ruimte waar je bent?
Is het brandalarm van alle kanten te horen?
Is de vluchtdeur vrij, kun je er doorheen met een rollator of rolstoel?
Zit er een drempel in de vluchtroute die hoger is dan de breedte van je duim?
Hulphond
Mag de hulphond mee naar binnen?
Als je naar de wc moet en je zit in een rolstoel
Is die wc gemakkelijk te bereiken, met de rolstoel?
Is deze wc ook in gebruik als wc?
Zit er een alarm rondom alle muren?
Als je aan tafel zit
Kun je met een rolstoel onder de tafel? Dat kan als de tafel minstens 70 cm hoog is
Als je zelf gebruik maakt van een of meer van de dingen die hier beschreven staan
Geef een cijfer tussen 0 – 10 voor de algemene indruk die je hebt over hoe de organisatie met jou omgaat	Leg uit waarom je dat cijfer geeft:

Als je ergens bent, lijstje om te checken hoe het vluchten in het algemeen is geregeld	Ja	Nee
Is er een evacuatieplan?
Voorziet het evacuatieplan in hulp aan mensen die ondersteuning nodig hebben?
Hebben de bedrijfshulpverleners kennis over hoe ze die bezoekers ondersteunen bij het vluchten?
Zijn er brandblussers op voor iedereen gemakkelijk bereikbare plaatsen?
Zijn de vluchttrappen minimaal 1,30 meter breed?
Zijn er op de vloer vluchtroutes aangeduid?
Zijn er hulpmiddelen om bezoekers naar buiten te helpen?			Als ja, welke?